Aşıklı Höyük, günümüzden 10 bin yıl öncesine tarihlenen Orta Anadolu'nun ve Kapadokya'nın en eski köy yerleşmesidir. Orta Anadolu'da avcı ve toplayıcı göçerlerin yerleşik hayata geçtiği bilinen ilk köydür.

Anadolu'nun geleneksel bitişik düzendeki dörtgen planlı kerpiç mimarisinin en eski örneği Aşıklı Höyük'te izlenir. Yerleşme düzeninin zaman içinde korunmasına özen gösterildiği ve yapılar yenilenirken fazla değişiklik yapılmadan çoğu kez oldukları gibi , aynı yerde yeniden yapıldığı görülür. Yapılar bir, iki ve seyrek olarak üç odalıdır. Yapıların dışarıya açılan kapıları yoktur, ancak odalar arası içten içe geçişi sağlayan kapılar ya da küçük geçitler mevcuttur. Duvarlarda taş temel yoktur; tümüyle kerpiçtendir ve toprak sıvalıdır. Tabanlar da aynı şekilde sulandırılmış kil ile sıvanmıştır. Mekanlarda -tümünde olmamakla birlikte- ocak yerleri bulunur.

Araştırmalar Aşıklı halkının yerleşik hayata geçmesinin ardından tarımla uğraşmaya başladığını göstermektedir. Daha önce yabani halde toplanan tahıllar ve bitkiler, Aşıklı sakinleri tarafından ilk kez tarıma alınmıştır. Arpa, buğday, mercimekgillerin hem yabani hem tarıma alınmış türleri karbonlaşmış tabakalar halinde kazılar sırasında ortaya çıkarılmıştır. Bulunan tanımlanmış türlerden bazıları şunlardır:
Yabani buğday, arpa ve nohut, tarıma alınmış buğday, arpa, mercimekgiller ve bezelyegiller.
    
Aşıklı Höyük'te bulunan iki ayrı kafatası tıp tarihi açısından önemlidir. 20-25 yaşındaki genç bir kadının kafatasında "trepanation" adı verilen beyin ameliyatı izi saptanmıştır. Radyoskopik ve makroskopik incelemeden sonra kafatasındaki muntazam deliğin, cerrahi bir operasyon sonucu olduğu tespit edilirken, delik açıldığında kadının hayatta olduğu ve ameliyattan sonra bir hafta kadar daha yaşadığı anlaşılmıştır. Başka bir kafatasında ise çene kemiğinde çok ustaca yapılmış otopsi izleri belirlenmiştir.
   Anadolu'nun ilk beyin ameliyatı olarak kabul edilen genç kadına ait kafatası bugün Aksaray Müzesi'nde sergilenmektedir.



Aşıklı Höyük Orta Anadolu'da bakırın işlendiği en eski yerleşim alanıdır. Aşıklı'da ele geçen buluntulardan, burada yaşayanların bakırı sıcak ve soğukken işlemeyi keşfettikleri anlaşılmaktadır. Ölülerin bazılarının boyun ve kollarında takılar bulunmuştur ve bu takılar arasında bulunan doğal bakırdan yapılmış boncuklar, Aşıklı'daki ilk madencilik verileri olarak önem taşırlar.

Aşıklı'ya Nasıl Gidilir