İnsanın insan olmaya başladığı 7 milyon yıl öncesinden bugüne kadarki zaman diliminde yaşadığı büyük dönüşümlerden birisi, tarih öncesi arkeolojisinde kullanıldığı geldiği terimlerle Epi-paleolitik’ten Neolitik’e geçiştir. Yaşanan bu en büyük sosyal dönüşümlerden birisi olan geçiş, arkeologlar tarafından neredeyse yüzyıldır izlenmekte, çalışılmaktadır. 

Son on beş, yirmi yılda kazı ve araştırmalarla ortaya çıkarılan veriler, Orta Anadolu Platosu’nun bu süreçte kendi dinamikleriyle kendine özgü gelişmeler yaşadığını göstermektedir. Bölgenin doğusunda, Volkanik Kapadokya adıyla bilinen bölge ile batıda Konya Ovası’nda yaşanan yerleşikliğe, yeni sosyal yapılanmaya ve besin üretimine geçiş süreci farklıdır. Her yeni araştırma ve kazı ile birlikte bu farklılıklar çeşitlenmekte, insanlık tarihi anlatısını zenginleştirmektedir. (Bkz. Balıklı Kazıları)

İllüstrasyon: Çağla Çam

MÖ 9. bin yılın ortalarında Melendiz Suyu kıyısına yerleşen Aşıklı insanları burada 1000 yıl süren bir yaşam inşa etmişlerdir. Aşıklı topluluğu, Kapadokya Bölgesi’ndeki yüzyıllara yayılan bu yaşamları süresince mimarlık tarihi, tıp tarihi, hayvan evcilleştirme (koyun/keçi), tarım, piroteknoloji konularında öncü gelişmelerin sahibi bir topluluktur. Zaman içinde artan nüfus, gelişen teknoloji, yeni mimari çözümler ve diğer sosyo-bilişsel dönüşümler ile birlikte yerleşme dokusu da değişmiş ve Aşıklı yerleşmesi bugünkü köylere benzeyen bir yapıya sahip olmuştur.

Araştırma sorularımızdan biri, bu topluluğun öncüllerinin, aktardıkları mirası nerede ve nasıl oluşturduklarıdır. Yeni yaşam biçiminin sürdürülebilmesinde kuşkusuz ilk yerleşiklerin çevreye ve bölgenin ekosistemine ilişkin bilgileri önemli rol oynamıştı. 1989 yılından bugüne elde ettiğimiz sonuçlar bu bilginin binlerce yıllık deneyime dayandığını işaret etmektedir.

© Aşıklı Höyük Kazı ve Araştırma Projesi Arşivi

Aşıklı Projesi, T.C. Kültür Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Türk Tarih Kurumu ve İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’nün izni ve desteğiyle yürütülmektedir. Yerli yabancı öğretim üyeleri, öğrenciler, uzmanlardan oluşan uluslararası bir araştırma projesidir.

Aşıklı Höyük Araştırma Projesi İstanbul Üniversitesi Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı başkanlığında Arizona Üniversitesi, California Üniversitesi, CNRS, Ephoreia of Paleoanthropology-Speleology SG, Gröningen  Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Ludwig-Maximilian Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Muséum National d’Histoire Naturelle, Natural History Museum, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Tokyo Üniversitesi ve Tübingen Üniversitesi’nin katılımıyla yürütülmektedir.